Vicdan Vakfı İnsan Hakları Okulu’nda Dr. Kerem Altıparmak ile “İnsan Hakları Hukuku” Dersi Gerçekleşti!

ULUSLARARASI HUKUKTA İNSANLIĞA KARŞI SUÇLAR

Vicdan Vakfı’nın düzenlediği online İnsan Hakları Okulu kapsamında, 8 Ocak 2025 Çarşamba günü “İnsan Hakları Hukuku” başlıklı ders gerçekleştirildi. Dersi, aynı zamanda vakfın danışma kurulu üyesi olan Dr. Kerem Altıparmak verdi. Tarihsel süreçte insan hakları hukukunun yeni bir kavram olarak doğduğunu belirten Altıparmak, İkinci Dünya Savaşı sonrasında yapılan Nürnberg Yargılamaları’nın “insanlığa karşı suç” tanımına öncülük ettiğini vurguladı. Devletlerin ulusal hukuklarının dışında, insanlık adına korunan bir hukuk anlayışının doğuşuyla, bireyin uluslararası hukuktaki yerinin güçlendiğine dikkat çekti.

HART’IN “TANIMA KURALI” VE İNSAN HAKLARI

Dersin devamında Altıparmak, pozitif hukuk felsefesi yazarı H.L.A. Hart’ın “tanıma kuralı” kavramına atıfta bulunarak insan hakları hukuku ile ahlaki ve dini normların farkını ortaya koydu. Hukukun, kurallara ek olarak, bu kuralların nasıl değiştirileceğine ve uygulanacağına dair bir mekanizmaya ihtiyaç duyduğunu belirtti. İnsan hakları hukukunun sadece “hak bildirgesi” düzenlemesinin değil, aynı zamanda uluslararası denetim ve yaptırım gücünün de var olmasıyla hayata geçebildiğini söyledi.

ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU VE ULUSALLAŞMA

Uluslararası denetim mekanizmalarının yetersiz kalabileceğine işaret eden Altıparmak, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru imkanının insan hakları hukukunun “ulusal” zeminde güçlendirilmesine örnek olduğunu aktardı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne gitmeden önce ulusal ölçekte hak ihlallerinin çözülebilmesinin önemine değinen Altıparmak, Türkiye’de bu yolla Anayasa Mahkemesi’nin kararlarında “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi içtihatlarına” sıkça vurgu yapıldığını belirtti. Bu gelişmenin, insan hakları hukukunun ulusal yargıya nüfuz etmesi açısından dikkate değer olduğunu vurguladı.

SOYKIRIM, MÜLTECİLER VE ERGA OMNES İLKESİ

Dersin bir diğer bölümünde, insan hakları kavramının evrenselliği ile mültecilerin hakları ilişkisi ele alındı. Soru-cevap kısmında, Bolu Belediyesi’nin mülteci politikaları ve Avrupa’nın göç anlaşmaları örnek gösterilerek, uluslararası insan hakları normlarının pratikte sıklıkla ihlal edildiği ifade edildi. Altıparmak, “Erga omnes” ilkesinin önemine dikkat çekerek, “Herhangi bir devlet, insan hakları ihlallerinden sorumluluktan kaçamaz; dünyanın başka bir yerindeki hak ihlali bile tüm insanlığı ilgilendiren bir meseledir,” dedi.

HUKUK, SİYASET VE FELSEFE PERSPEKTİFİNDEN ZENGİNLEŞEN DERS

Yaklaşık bir buçuk saat süren dersin sonunda, katılımcılardan gelen sorular kapsamında sosyal adalet, devletlerin bireye karşı ödevleri ve mültecilerin uluslararası hukuktaki durumu tartışıldı. Altıparmak, “İnsan hakları, pozitif hukuktan öte, aynı zamanda bir ideal ve felsefi temel içeriyor. Hukukun, siyasetin ve felsefenin kesişim noktası da burada belirginleşiyor,” diyerek sunumunu tamamladı.

FARKLI DİSİPLİNLERLE DEVAM EDEN PROGRAM

Vicdan Vakfı İnsan Hakları Okulu’nun çevrim içi ders programı; hukuk, sosyoloji, felsefe, sivil toplum çalışmaları, siyaset bilimi gibi farklı disiplinlerden konuşmacılarla sürüyor. Etkinlikler hakkında bilgi almak isteyenler, vakfın resmî web sitesi ve sosyal medya hesaplarını takip edebilir.