Vicdan Hikâyeleri / Stories of Conscience: Görülmeyen ve İşitilmeyenlerin Sesini Dünyaya Taşıyan Kitap

Vicdan Vakfı’nın yıllardır biriktirdiği tanıklıklar artık hem Türkçe hem İngilizce birer edebi esere dönüşmüş durumda. “Vicdan Hikâyeleri: Görülmeyen ve İşitilmeyenlerin Hikayeleri” adıyla Ankara’da 2025 yılında yayımlanan kitap, insan hakları ihlallerini ve adalet arayışında yaşanan derin mağduriyetleri bir rapor diliyle değil, vicdanlara dokunan bir anlatımla okura sunuyor. Şimdi aynı hikâyeler, turkuaz kapağıyla dikkat çeken İngilizce baskı “Stories of Conscience – Stories of the Unseen and Unheard” üzerinden dünya okuruna seslenmeye hazırlanıyor. Böylece vicdan hikayeleri yalnızca Türkiye’nin değil, herkesin ortak hafızasına hitap eden birer tanıklığa dönüşüyor.

Kitabın Türkçe edisyonu, adli süreçlerden geçmiş kişilerin ve yakınlarının gerçek deneyimlerinden beslenen öykülerden oluşuyor. Bu öykülerde çoğu zaman bir dosya numarasına sıkışmış hayatların ardındaki duygular, kırılmalar ve direnişler anlatılıyor. Cezaevlerinde, karakol koridorlarında, mahkeme salonlarında yaşananlar; bir çocuğun, bir annenin, bir eşin dünyasından süzülerek sayfalara taşınıyor. Vicdan Hikâyeleri bu yönüyle hukuki bir belgeden çok, okuru tanıklığa davet eden edebi bir çalışma olarak öne çıkıyor.

Kitabın arkasında Vicdan Vakfı’nın kolektif emeği ve özgün bir çalışma yöntemi var. Hazırlayan kurum Vicdan Vakfı, ancak metnin oluşum sürecinde yalnızca insan emeği değil, yapay zekâ desteği de kullanılmış. Tanıklıkların derlenmesi, yapılandırılması ve edebi forma kavuşması sırasında insan hakları savunucularının sahadaki deneyimi ile yapay zekânın düzenleme gücü bir araya gelmiş. Ortaya çıkan kitap, teknolojinin de bir vicdan aracı olabileceğini gösteren güncel bir örnek niteliğinde.

Vicdan Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Faruk Gergerlioğlu, önsözde kitabın amacını açıkça ortaya koyuyor: Bu anlatıların hiçbir siyasi, ideolojik ya da dini propaganda niyeti taşımadığını, yalnızca belgeleme ve insan hakları savunuculuğu amacıyla kaleme alındığını vurguluyor. Vicdan hikayeleri, okuru bir taraf seçmeye değil, insan kalmaya çağırıyor. Hikâyelerde yer alan bazı isimler ve mekânlar güvenlik ve mahremiyet gerekçesiyle bilinçli olarak değiştirilmiş; böylece hem anlatının gücü hem de tanıklıkların korunması arasında hassas bir denge kurulmuş.

İngilizce baskı “Stories of Conscience – Stories of the Unseen and Unheard” tam da bu noktada devreye giriyor. Conscience Foundation imzası taşıyan kitap, aynı tanıklıkları bu kez küresel kamuoyuna açıyor. Turkuaz kapak üzerinde dünyayı sırtında taşıyan bir insan figürü yer alıyor; bu görsel, aslında kitabın felsefesini özetliyor: Dünyanın yükü, adaletsizlikler ve hak ihlalleri karşısında susmayan herkesin omzuna emanet. Kitabın iç sayfalarında yer alan “A Warm Pool” gibi öyküler, sade ama çarpıcı bir İngilizceyle okuru hiç tanımadığı insanların hikâyelerine ortak olmaya davet ediyor. Bazı sayfalara yerleştirilen QR kodlar sayesinde ise okur yalnızca okumuyor, hikâyeleri dinleyerek de deneyimleyebiliyor.

Hem Türkçe Vicdan Hikâyeleri hem de İngilizce Stories of Conscience, Türkiye’de son yıllarda yoğunlaşan hak ihlallerini anlamak isteyen herkes için önemli bir başvuru kaynağı olma potansiyeli taşıyor. Akademisyenler, gazeteciler, hukukçular, öğrenciler ve sivil toplum çalışanları için bu kitaplar yalnızca teorik bilgi değil, sahadan gelen gerçek sesler sunuyor. Ancak belki de en önemlisi, kendini “sıradan bir okur” olarak tanımlayan herkes için, başkalarının acısına kulak verme ve kendi vicdanıyla yüzleşme daveti içeriyor.

Vicdan Vakfı, bu çalışmayla kitabı bir ticari ürün olarak değil, bir dayanışma ve bağış vesilesi olarak konumlandırıyor. Türkçe “Vicdan Hikâyeleri” kitabı, vakfın bağış sayfası üzerinden yapılacak her 200 TL’lik destek için bir teşekkür hediyesi olarak gönderiliyor. Aynı sayfada yer alan özel tasarım tişörtler ise 500 TL’lik bağışlarla talep edilebiliyor. Destekçiler bağışlarının toplam tutarına göre istedikleri kombinasyonu oluşturabiliyor; örneğin açıklama kısmına “5 adet kitap” ya da “1 adet tişört ve 2 adet kitap” gibi notlar düşerek hediyelerini belirtiyor. Talep edilen hediyelerin toplamı bağış tutarından düşük kaldığında ise kalan miktar doğrudan vakfın insan hakları çalışmalarına aktarılıyor; yani her durumda hem hikâyelere hem de mücadelenin kendisine katkı sağlanmış oluyor.

İngilizce baskı için de benzer bir akış benimsendi. “Stories of Conscience”a ulaşmak isteyenler, vakfa 500 TL tutarında bağış yapıp açıklama kısmına kitaptan kaç kopya istediklerini ve tam kargo adreslerini yazdıklarında, tıpkı Türkçe baskıda olduğu gibi bu kitabı da teşekkür hediyesi olarak alabiliyorlar. Böylece okur, eline geçen her kitapla yalnızca bir hikâye derlemesine değil, yeni hikâyelerin anlatılmasına da destek vermiş oluyor.

Sonuçta Vicdan Hikâyeleri / Stories of Conscience, sayfalarına sığmayacak kadar büyük acıları ve umutları taşıyor. Bu kitaplar, her okura aynı soruyu yöneltiyor: “Bu hikâyelerde anlatılanlar başınıza gelse ne hissederdiniz ve bugün ne yapardınız?” Cevap ne olursa olsun, vakfın çağrısı net: Hikâyeleri okuyun, paylaşın, üzerine konuşun ve mümkünse yeni hikâyelerin yazılmasına omuz verin.