Vicdan Vakfı İnsan Hakları Okulu’nda Doç. Dr. Bayram Erzurumluoğlu ile “OHAL Rejimi Üzerine” Dersi Gerçekleşti!

9 YILLIK ARAŞTIRMALARLA OLAĞANÜSTÜ HAL (OHAL) ANALİZİ

Vicdan Vakfı’nın düzenlediği online İnsan Hakları Okulu kapsamında, 1 Ocak 2025 Çarşamba günü “OHAL Rejimi Üzerine” başlıklı ders gerçekleştirildi. Dersi, uzun yıllardır sosyal bilim alanında çalışmalar yürüten ve bu kapsamda 9 yıla yakın OHAL incelemesi yapan ve Vicdan Vakfı Danışma Kurulu Üyesi olan KHKlı Doç. Dr. Bayram Erzurumluoğlu verdi. Erzurumluoğlu, akademik birikimiyle “hukuksuzluk rejimi” olarak nitelendirdiği OHAL dönemini hem bugün hem de geleceğe ışık tutacak şekilde raporlamanın önemine vurgu yaptı.

‘İNSANLIĞA KARŞI SUÇ REJİMİ’ TESPİTİ

Dersin ilk bölümünde Erzurumluoğlu, 2016’dan itibaren yürürlükte olan OHAL uygulamalarını detaylı biçimde ele aldı. Topladığı 25 binin üzerinde mağdur verisi ve 7 farklı raporla ortaya koyduğu bulgulara değinen akademisyen, birçok uluslararası sözleşmede yer alan temel hakların tamamının ihlal edildiğini söyledi. “OHAL rejimi, hedef seçtiği kişi ve grupların 35 ayrı hakkını çiğneyerek insanlığa karşı suç niteliği taşıyan adımlar attı,” diyen Erzurumluoğlu, bu çerçevede tedavi hakkından çalışma özgürlüğüne kadar her alanda ağır ihlaller yaşandığını belirtti.

KEYFİLİK, KUTUPLAŞTIRMA VE ‘SERVET TRANSFERİ’ İDDİALARI

Erzurumluoğlu, OHAL’i “hukuk tanımazlık, kolektif cezalandırma ve hipokrasi” üçgeninde tanımladı. “Suçun bireyselliği ilkesinin çiğnendiği, kara listeler ve keyfî kararlarla masum insanların da mağdur edildiği bir süreç yaşandı” ifadelerini kullanan akademisyen, “Babaların iddia edilen suçu nedeniyle çocuklar, eşler işten atıldı, mallara el konuldu. Bu kollektif cezalandırma, haksız servet transferinin önünü açan bir düzene dönüştü” dedi. Erzurumluoğlu, el konulan şirket ve kurumların yandaş kesimlere aktarılmasını da bu sürece örnek olarak gösterdi.

‘ENDÜSTRİYEL ÖLÇEKTE KARAPROPAGANDA’ SÖYLEMİNE ELEŞTİRİ

Dersin devamında, Kasım 2024’te Birleşmiş Milletler Evrensel Periyodik İnceleme toplantısında Türkiye’nin yaptığı savunmaya atıfta bulunan Erzurumluoğlu, “22 kişilik bir heyetle katılıp, tüm ihlalleri ‘kara propaganda’ olarak nitelemek, hukuki gerçekleri değiştirmiyor” dedi. İnsan hakları alanında kurulan çeşitli komisyonların (OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonu, kolluk kuvvetleri gözetleme komisyonu vb.) göstermelik kaldığını söyleyen Erzurumluoğlu, “%86 oranında ret veren bir inceleme komisyonu, aslında hak iade değil, hak geciktirme amacı taşıdığını kanıtlıyor” ifadelerini kullandı.

KORKU VE SUSTURMA STRATEJİLERİ

Erzurumluoğlu, “keyfi gözaltılar, zorla kaybedilmeler, iftira ve tehditlerle” toplumsal muhalefetin bastırılmaya çalışıldığına işaret etti. Dezenformasyon yasası ve ‘etki ajanlığı’ gibi girişimlerin, toplumda korku iklimini derinleştirdiğini belirten akademisyen, “Çıkarılmak istenen düzenlemeler, muhalif sesleri daha da susturmayı amaçlıyor. Bu, tipik bir zorlama ve otoriterlik stratejisi” yorumunu yaptı.

‘OHAL BİTTİ’ İDDİALARINA KARŞI UYARI

Soru-cevap bölümünde katılımcılardan gelen “OHAL resmen bitmedi mi?” sorusuna yanıt veren Erzurumluoğlu, 7145 sayılı kanunla OHAL hükümlerinin fiilen sürdüğünü hatırlattı. “Beraat edenler dahi görevlerine iade edilmedi, yargı reformları ise büyük oranda kâğıt üzerinde kaldı. Gördüğümüz tablo, OHAL rejiminin hâlâ devam ettiği yönünde” dedi.

ULUSLARARASI DAYANIŞMA VE AKADEMİK ARAŞTIRMA ÇAĞRISI

Yaklaşık iki saat süren dersin sonunda, özellikle kadın, çocuk ve mülteci hakları ihlallerine dair detaylı raporlara dikkat çekildi. Erzurumluoğlu, bu alanlarda bilimsel araştırma yapmak isteyen akademisyen ve sivil toplum aktivistlerine iş birliği çağrısında bulundu. “Dünyaya tutulacak belgeli, objektif bir ayna, bu hukuksuzluk rejimini gün yüzüne çıkaracaktır. Şimdilik Türkiye’de yargı yoluyla hesap sorulamıyor olabilir; ancak hukuk ve insan hakları savunucuları bu mücadeleyi sürdürmeli,” diyerek sunumunu tamamladı.

FARKLI DİSİPLİNLERLE SÜREN İNSAN HAKLARI DERSLERİ

Vicdan Vakfı İnsan Hakları Okulu’nun çevrim içi ders programı; hukuk, sosyoloji, felsefe, sivil toplum çalışmaları ve uluslararası ilişkiler gibi farklı disiplinlerden konuşmacılarla devam ediyor. Etkinlikler hakkında bilgi almak isteyenler, vakfın resmî web sitesi ve sosyal medya hesaplarını takip edebilir.