VAHYİN GÖLGESİNDE VİCDAN

Peygamberlerin gönderiliş amacı, toplumları sadece dini inançlara yönlendirmek değil, aynı zamanda ahlaki, sosyal ve vicdani bir dönüşüm sağlamaktır. Onlar, iyiliği ve adaleti hâkim kılmak için mücadele etmiş, mazlumların ve hakları çiğnenenlerin yanında durmuşlardır. Nitekim peygamberler, insanlık tarihinin en önemli adalet ve merhamet öncüleridir. Onların hayatları incelendiğinde, yalnızca dini önderler değil, aynı zamanda mazlumların savunucusu, toplumların vicdanı ve iyiliğin temsilcisi oldukları görülmektedir. Peygamberlerin hikâyeleri, insanların birbirine nasıl davranması gerektiği, zulme karşı nasıl durulacağı ve iyiliğin nasıl yayılacağı konusunda rehber niteliğindedir. 

Hz. Âdem ve Hz. Şit: İlk Ahlaki Düzen ve İnsanlık Vicdanı 

İlk insan ve ilk peygamber olan Hz. Âdem, insanlığa temel ahlaki kuralları öğretmiştir. Oğlu Kabil'in kardeşi Habil’i öldürmesi üzerine insanlık tarihinde ilk kez vicdan kavramı ortaya çıkmıştır. Hz. Âdem, adaletin ve kardeşlik duygusunun önemini vurgulamış, insanlara doğru yolu göstermiştir. 

Hz. Âdem’in ardından peygamber olan Hz. Şit, toplumuna adaleti, doğruluğu ve iyiliği yaymaya devam etmiştir. İnsanların ahlaki erdemleri benimsemesi için çaba göstermiş, zulmün ve haksızlıkların karşısında durmuştur. 

Hz. İdris: Bilgi ve Medeniyetin Yayılması 

Hz. İdris, peygamberler arasında ilim ve hikmetin önderi olarak bilinir. Ona yazıyı ve dikiş dikmeyi öğreten ilk insan olduğu rivayet edilir. O, toplumuna çalışmanın, dürüstlüğün ve ilmin değerini aşılamış, insanları iyiliğe yönlendirmiştir. Aynı zamanda gökyüzüne yükseltilmesiyle anılan Hz. İdris, insanların manevi yükselişini temsil eden bir figürdür. 

Hz. Nuh: Sabır ve Dayanışma Hareketi 

Hz. Nuh, kavminin ahlaki çöküşüne karşı mücadele etmiş, yıllarca sabırla insanları doğruluğa çağırmıştır. Onun en büyük iyilik hareketlerinden biri, inananları tufandan koruyacak olan gemiyi inşa etmesidir. Bu, insanları fiziksel ve manevi bir felaketten kurtarma çabasıdır. Hz. Nuh’un gemisi, sadece fiziksel bir kurtuluş değil, aynı zamanda insanlık için yeni bir başlangıcın ve dayanışmanın simgesidir. 

Hz. Hud: Adaletsizliğe Karşı Direniş 

Hz. Hud, Ad kavmine gönderilmiş bir peygamberdir. Kavmi, kibirli ve zulmeden yöneticiler tarafından yönetiliyordu. Hz. Hud, adaleti ve merhameti savunarak bu zorbalığa karşı çıktı. Ona inananlarla birlikte doğru yolu seçmiş ve kavmine şefkat ve merhameti öğretmeye çalışmıştır. Ancak kavmi onu reddetmiş ve sonunda büyük bir felaketle karşılaşmıştır. Hz. Hud’un mesajı, toplumsal eşitsizliklere karşı durmanın ve iyiliği savunmanın önemini göstermektedir. 

Hz. Salih: Çevreye ve Doğaya Saygı 

Hz. Salih, Semud kavmine gönderilmiş ve onlara adaletli olmayı, zulümden kaçınmayı öğretmiştir. En büyük mucizelerinden biri, kayadan çıkan dişi devesidir. Hz. Salih, kavmine bu deveyi öldürmemeleri gerektiğini söylemiş, çünkü o, toplum içinde paylaşımı ve doğaya saygıyı temsil ediyordu. Ancak kavmi ona karşı gelerek deveyi öldürdü ve sonunda helak oldu. Hz. Salih’in mesajı, doğanın korunması ve toplumsal paylaşımın önemine dair derin bir örnektir. 

Hz. İbrahim: Tevhid ve Mazlumların Savunucusu 

Hz. İbrahim, yalnızca tevhid inancını savunmakla kalmamış, aynı zamanda toplumsal adaletin temsilcisi olmuştur. Nemrut’un zulmüne karşı gelerek hakikati savunmuş, fakirleri ve ezilenleri korumuştur. Onun hayatı, hakikatin peşinden gitmenin ve zalim yöneticilere karşı dik durmanın en güzel örneklerinden biridir. 

Hz. Lut: Ahlaki Bozulmaya Karşı Duruş 

Hz. Lut, Sodom ve Gomora halkına peygamber olarak gönderilmiş ve onları ahlaki bozulmaya karşı uyarmıştır. Toplumun içinde bulunduğu çöküşe karşı tek başına mücadele etmiş, ancak kavmi ona karşı gelmiştir. Hz. Lut, zulmün ve ahlaki çöküşün karşısında duran bir vicdan hareketinin öncüsüdür. 

Hz. Yusuf: Affetme ve Adaletin Temsilcisi 

Hz. Yusuf, kardeşleri tarafından kuyuya atılmış ve yıllarca zorluklarla mücadele etmiştir. Mısır’da bir köle olarak satılmış, iftiraya uğrayarak hapse atılmış, ancak sabırla ve adaletle hareket ederek sonunda Mısır’ın yönetimine yükselmiştir. En büyük iyilik hareketlerinden biri, kendisine zulmeden kardeşlerini affetmesi ve onlara yardım etmesidir. Onun hikâyesi, affetmenin ve adil yönetimin önemini göstermektedir. 

Hz. Musa: Özgürlük ve Eşitlik Mücadelesi 

Hz. Musa’nın Firavun’a karşı verdiği mücadele, peygamberlerin adalet anlayışının en güçlü örneklerinden biridir. Hz. Musa, Firavun’un zulmüne karşı halkını özgürlüğe kavuşturmuş, insanlara adaletin ve eşitliğin değerini öğretmiştir. İsrailoğullarınıkölelikten kurtararak toplumda büyük bir iyilik hareketine öncülük etmiştir. Mısır’da köleleştirilmiş İsrailoğullarını özgürlüğe kavuşturma mücadelesi, sadece bir dini hareket değil, aynı zamanda insan hakları ve vicdan hareketidir. Hz. Musa, toplumunu zulümden kurtararak, onları özgürlük ve adalet ilkelerine dayalı yeni bir hayata yönlendirmiştir. 

Hz. Eyyub: Sabır ve Direnç 

Hz. Eyyub, en ağır hastalıklara ve zorluklara rağmen Allah’a olan inancını kaybetmemiştir. Onun hikâyesi, sabrın ve umudun en güzel örneklerinden biridir. Hastalık ve fakirlik içindeyken bile insanlara iyiliği tavsiye etmiş, yardımlaşmanın önemini vurgulamıştır. 

Hz. Yunus: Tevbe ve Bağışlayıcılık 

Hz. Yunus, kavminin yanlışlarından dolayı onları terk etmiş ancak bir balığın karnında hapsedildiğinde pişman olmuş ve Allah’a dua etmiştir. Onun hikâyesi, hatalardan dönmenin ve insanları affetmenin önemini gösterir. Sonunda kavmine geri dönerek onları doğru yola çağırmış, büyük bir toplumsal dönüşüme vesile olmuştur. 

Hz. İsa: Merhamet ve Sevgi Hareketi 

Hz. İsa, toplumun en zayıf kesimleriyle ilgilenen, hasta, fakir ve dışlanmış insanlara kucak açan bir peygamber olarak bilinir. Onun öğretileri, insanlara sadece Allah’a yönelmeyi değil, aynı zamanda birbirlerini sevmeyi ve iyilik yapmayı öğretmiştir. Romalı yöneticilerin baskıcı rejimine karşı gelmiş, toplumun en muhtaç bireylerine yardım etmeyi öncelik haline getirmiştir. 

Hz. Muhammed: Sosyal Adaletin Öncüsü 

Hz. Muhammed’in getirdiği mesaj, toplumun en zayıf bireylerine sahip çıkmayı, yetimleri ve fakirleri korumayı, köleleri özgürleştirmeyi, kadın haklarını gözetmeyi ve toplumda adaleti sağlamayı içeriyordu. Hz. Muhammed’in peygamberliği, sosyal adaletin tesis edildiği bir dönemi başlatmıştır. Onun Mekke ve Medine’de yürüttüğü tebliğ, kölelerin özgür bırakılması, yetimlerin korunması, kadın haklarının gözetilmesi gibi konularda devrim niteliğinde değişimlere yol açmıştır. 

• Hilfu’l-Fudul:ErdemlilerHareketi: Peygamberimiz, gençlik yıllarında Mekke’de zulme uğrayan insanlara yardım etmek amacıyla kurulan Hilfu’l-Fudul (Erdemliler Birliği) adlı bir topluluğa katılmıştır. Bu hareket, zalim tüccarların zayıf insanları sömürmesine karşı durmak için oluşturulmuştu. Hz. Muhammed, peygamber olduktan sonra bile bu antlaşmayı övmüş ve “Bugün de çağrılsam, yine katılırım” diyerek adalet anlayışını ortaya koymuştur. 

• Medine Vesikası: Toplumsal Barışın Tesis Edilmesi: Hz. Muhammed’in hicretten sonra Medine’de Yahudiler, Hristiyanlar ve diğer topluluklarla imzaladığı Medine Vesikası, farklı din ve etnik kökenden gelen insanların bir arada barış içinde yaşayabileceğini gösteren en önemli metinlerden biridir. Bu vesika, insanların inançlarına ve yaşam tarzlarına saygı gösterilmesini temel almış, sosyal adaletin temellerini atmıştır. 

• Kölelik Karşıtı Hareket ve Sosyal Yardım Çalışmaları: Hz. Muhammed, kölelerin özgür bırakılmasını teşvik etmiş, Bilal-i Habeşi gibi insanları toplumun saygın bireyleri haline getirmiştir. Zekât ve sadaka gibi kavramlarla toplumda refahın dengeli dağıtılmasını sağlamıştır. 

• 
  

Sonuç 

Yukarıda bir kısmını verdiğimiz örneklerden de anlaşılacağı üzere peygamberlerin hayatı, vicdan ve iyilik hareketleriyle doludur. Onlar sadece dini liderler değil, aynı zamanda toplumlarını ahlaki, sosyal ve ekonomik olarak dönüştüren öncülerdir. Hz. İbrahim’in Nemrut’a karşı duruşu, Hz. Yusuf’un affediciliği, Hz. Musa’nın özgürlük mücadelesi ve Hz. Muhammed’in sosyal adalet anlayışı, bugünün dünyasında da yol gösterici olmaya devam etmektedir. 

Bu peygamberlerin öğretileri, insanoğlunun vicdanı ve iyiliğin evrensel değerlerini temsil eder. Onların mücadelesi, insanlık için unutulmaması gereken derslerle doludur.